Algemeen - EZC '84

Extra informatie n.a.v. uitzending Zembla over rubbergranulaatkorrels

Afgelopen week is er wederom aandacht geweest voor het gebruik van rubbergranulaat in de media. Zembla heeft hier een uitzending aan gewijd.
Om u extra informatie te geven hebben we hier onder de brief die wij ontvingen van Band&Milieu geplaatst. Hiermee heeft u in ieder geval de complete informatie.

Op 1 1 oktober (21.15 uur, NPO2) zal Zembla aflevering 3 uitzenden over rubberkorrels op
kunstgrasvelden. Het accent van de uitzending zal waarschijnlijk liggen op de aangifte die Recycling
Netwerk heeft gedaan vanwege het gebruik van rubberkorrels op en onder sportvelden. De
organisatie stelt dat sportclubs, gemeenten en bandenleveranciers strafbaar zijn, omdat uit het rubber
zware metalen zouden lekken in de bodem. Mogelijk worden ook andere milieuhygiënische aspecten
aan de orde gesteld, zoals uitloging van zink of de verspreiding van rubberkorrels in het milieu.
Band&Milieu heeft meegewerkt aan de uitzending om daarmee de informatie over de uitgevoerde
onderzoeken te delen. Wij hebben echter gegronde redenen om aan te nemen dat onze bewijslast
tegen de stelling dat het gebruik van rubberkorrels schadelijk is voor het milieu, de uitzending niet
zullen halen. Hieronder gaan we graag in op deze bewijslast.
Diverse onderzoeken naar milieuaspecten

ln 2007 en 2009 zijn laboratoriumproeven gedaan naar de eventuele verspreiding van het zink dat in
de rubberkorrels zit opgesloten. Hieruit bleek dat dit zink in slechts hele kleine hoeveelheden vrijkomt.
Om te voorkomen dat dit zink ook in de bodem onder de velden terechtkomt, geldt vanaf 2009 de
richtlijn dat onder de velden een adsorptielaag van 40cm zand en lavasteen of vergelijkbaar moet
worden aangebracht. Een zevenjarig praktijkonderzoek heeft laten zien dat deze laag afdoende werkt
om het zink op te vangen: het drainagewater onder de velden bevatte tien keer minder zink dan de
normwaarde voor oppervlaktewater in Nederland om drinkwater van te maken. Zink komt pas na
minimaal 230 jaar door een onderlaag van zand en lava dat onderdeel uitmaakt van het
kunstgrassysteem. De onderzoeksrapporten kunt u lezen op www.bandenmilieu.nl/kunstqrasinfill
Bijgaand sturen we het derde deel van ons korreldossier met daarin onder andere het volledige
interview dat Frank Hopstaken namens Band&Milieu heeft gegeven aan Zembla en informatie over
diverse onderzoeken. Wij hopen dat deze informatie kan bijdragen aan uw visie op deze kwestie. Een
genuanceerd beeld zal u waarschijnlijk niet door Zembla voorgespiegeld krijgen.
Een aantal redenen waarom ook na de discussie veel gemeenten blijven kiezen voor rubbergranulaat:

1. Rubbergranulaat van voertuigbanden is sporttechnisch superieur
De rubberkorrels zorgen ervoor dat het kunstgrasveld dezelfde eigenschappen krijgt als een gewoon
grasveld, zodat de bal niet te snel rolt, niet te hoog stuitert en beter geschikt is voor slidings. Vriend en
vijand zijn het erover eens: rubbergranulaat van voertuigbanden is sporttechnisch het beste
infillmateriaal. Daarnaast zijn de aanleg- en beheerkosten laag in vergelijking met dat van andere
infillmaterialen. Ook heeft het een lange levensduur. B&W Oldenzaal 'De huidige SBR-infill biedt de
beste en duurzaamste sporttechnische eigenschappen voor kunstgrasvelden. Ook zijn de
alternatieven verre van zo uitgebreid onderzocht als SBR-infill op eventuele schadelijke stoffen voor
de gezondheid en of voor het milieu.'

2. Uiteenlopende en zeer gedegen onderzoeken
Nooit is aangetoond dat sporten op rubbergranulaat op welke manier dan ook een gevaar vormt voor
de gezondheid. Claims die wel in die richting wijzen, zijn slecht onderbouwd .Zeer gedegen
onderzoeken kwamen met de heldere conclusie dat het veilig en verantwoord is om te sporten op
kunstgrasvelden met infillvan rubbergranulaat. Het RIVM en het ECHA toonden dit aan in studies
waarin werd uitgegaan van conservatieve scenario's (zeer hoge blootstelling voor zeer lange tijd).
Daarnaast is aangetoond door diverse vooraanstaande Amerikaanse wetenschappers en instituten,
zoals oncoloog Archie Bleyer en het Washington State Department of Health, dat er geen verband
bestaat tussen sporten op rubbergranulaat en het ontstaan van kanker. Lauren Jenks van het
Washington State Health Department.'Er ztln juist minder kankergevallen onder
"kunstgrasvoetballers" dan venryacht mag worden op basis van de incidentie van kanker onder
inwoners van Washington uit dezelfde leeftijdscategorie. Daarom beveelt het Washington State
Department of Health mensen die van voetbal houden aan om vooral te blijven spelen, ongeacht het
type veldoppervlak.'

3. De overgrote meerderheid van clubs en gemeenten gaat gewoon door met rubbergranulaat
De overgrote meerderheid van gemeenten en clubs houdt het hoofd koel en gaat gewoon door met
rubbergranulaat. Ook worden er nieuwe velden mee aangelegd, bijvoorbeeld in Haarlem, Montfoort,
Zwolle en Oldenzaal. De overgrote meerderheid van experts en ouders vindt eveneens dat er veilig op
het materiaal gesport kan worden. Deze silent majority van mensen horen we echter veel minder. Het
verhaal van twijfelaars spreekt meer tot de verbeelding, waardoor het ten onrechte lijkt alsof zij een
grote groep vertegenwoordi gen.

4. SBR-granulaat draagt bij aan de circulaire economie
Alle positieve onderzoeksresultaten bieden opdrachtgevers voldoende reden om te kiezen voor het
duurzame en veilige rubbergranulaat van autobanden als instrooimateriaal voor hun
kunstgrasvoetbalvelden. Rubbergranulaat draagt daarmee bij aan de circulaire milieuwaarde van
autobanden. Ecotest vergeleek de footprint per voetbalveld met infill van SBR, EPDM en kurk (en
combinaties daarvan). Wat blijkt: SBR geeft een lage uitstoot van CO2 door hergebruik van
voertuigbanden, SBR heeft de laagste kosten én van SBR is als enige bewezen dat het opnieuw
bruikbaar is nadat het al tien jaar als infill gediend heeft. SBR en kurk zorgen voor veel minder CO2-
uitstoot dan EPDM. SBR onderscheidt zich ook van kurk wat betreft agrarisch landgebruik: kurk neemt
zeer veel productieruimte in. Er is '13 ha land nodig voor de benodigde hoeveelheid infill voor een
voetbalveld. Dit is een factor 19 vergeleken met de productieruimte van SBR. Frank Hopstaken,
Ecotest: 'Er is twee keer het oppervlak van de provincie Utrecht aan productieland nodig om het
rubbergranulaat op 2000 kunstgrasvelden te vervangen door kurk.'

EXTRA INFO:
Zembla zal binnenkort opnieuw een uitzending wijden aan rubbergranulaat als infillmateriaal voor
kunstgrasvelden. Het is de derde uitzending over rubberkorrels, waarbij met name de eerste
uitzending over dit onderwerp veel stof deed opwaaien, ondanks de gebrekkige onderbouwing van de
claim dat het materiaal schadelijk zou zijn voor de gezondheid. Daarnaast waren de uitzendingen van
Zembla nogal eenzijdig van insteek - van objectieve berichtgeving bleek helaas geen sprake. Als
Band&Milieu hebben wij meegewerkt aan de op handen zijnde derde uitzending van Zembla, in de
hoop bij te dragen aan een evenwichtige uitzending. Op basis van onze interacties met de redactie
verwachten we echter dat ook nu een eenzijdig beeld zal worden geschetst. Wij hebben zelfs de
indruk dat hier inmiddels sprake is van een hetze tegen rubbergranulaat, gevoerd door een kleine
groep mensen die vinden dat het granulaat niet meer zou moeten worden gebruikt. Helaas geeft
Zembla hen een groot platÍorm om deze hetze te kunnen voeren. Met dit schrijven willen wij daaraan
tegenwicht bieden en u van de informatie en onderzoeken op de hoogte stellen die door Zembla
mogelijk buiten beschouwing gelaten worden.
Om de vorige uitzendingen nog even in de herinnering te roepen: daarin werd gesuggereerd dat het
gebruik van rubbergranulaat als infill voor kunstgrasvelden schadelijk is voor de gezondheid van
voetballers. Ondanks de indrukwekkende stapel aan onderzoeken die aantoont dat dergelijke
gezondheidseffecten er niet zijn, kwam het programma met deze suggestie. Vervolgens voerde het
RIVM een uitgebreid onderzoek uit en hebben ook internationaal diverse onderzoeken
plaatsgevonden, die telkens eensluidend concluderen dat er veilig en verantwoord op het materiaal
gesport kan worden. Vervolgens zond Zembla een vervolgaf levering uit die vooral draaide om een
proef die was gedaan op zebravisembryo's, onder omstandigheden die zodanig bezijden de werkelijke
blootstelling is dat het een greep uit de lucht is om parallellen te trekken met menselijke blootstelling -
nog los van het feit dat zebravisembryo's vanzelfsprekend veel kwetsbaarder zijn dan mensen. Niet
verrassend is er dan ook brede wetenschappelijke consensus dat de zebravisproeven geen nieuwe
inzichten toevoegen aan de bevinding dat erveilig gesport kan worden op rubbergranulaat. Ook het
RIVM bleef achter de onderzoeksbevindingen van eind 2016 staan en bevestigde dat het onderzoek
van de VU " geen aanvullende inzichten voor wat betreft de risicoschatting voor de mens" opleverde.
De VU heeft het onderzoek niet gepubliceerd ondanks toezegging dat dit in april zou volgen.
Beweringen over risico's zijn dus op basis van dit onderzoek niet te controleren.
En nu komt er dus een derde uitzending aan, ditmaal over de vermeende schadelijke effecten die
rubbergranulaat op het milieu zou hebben. Onze indruk is dat de uitzending zich met name zal richten
op twee onderwerpen: de verspreiding van rubberkorrels in de omgeving van de velden en de
uitloging van zink uit de rubberkorrels. Daarnaast hebben wij de indruk dat, in lijn met de vorige
uitzendingen, een beeld geschetst zal worden van industrie, beleidsmakers en regelgevers die elkaar
de hand boven het hoofd houden en economisch belang laten prevaleren boven oog voor mens en
milieu.

Dit beeld willen wij bestrijden, omdat wij dit niet delen en telkens weer zien dat Zembla een eenzijdige,
vooringenomen conclusie voor ogen heeft en daar nogal geforceerd bewijs bij zoekt. Wij zien zelfs dat
dit beeld, hoewel ongegrond, zo krachtig is dat diverse artsen, toxicologen en beleidsmakers die
wóten dat rubbergranulaat onschadelijk is voor de gezondheid, zich hier niet over willen oÍ mogen
uitlaten in de publieke ruimte, bang als ze zijn om beticht te worden van 'banden met de industrie'.
Wij delen onze visie niet zozeer met u of met Zembla omdat wij rubbergranulaat willen verkopen. Wij
zijn namelijk als Band&Milieu verantwoordelijk voor het verantwoord hergebruik van Nederlandse
voertuigbanden - en waarvóór de banden dan worden hergebruikt, maakt voor ons commercieel
gezien niet uit. Het gaat ons erom dat er allerlei mythes de ronde doen over een zeer goed product
dat uitstekend is onderzocht. Band&Milieu stelt voor de verwerking van banden hoge eisen aan
gecertificeerde recyclingbedrijven. Op de naleving hiervan wordt minimaaljaarlijks onafhankelijk
gecontroleerd.
Terug naar het onderwerp rubberkorrels. Vriend en vijand is het erover eens: de rubberkorrels van
gemalen autobanden hebben de beste sporttechnische eigenschappen. Bijkomend voordeel: de
kosten voor aanleg en beheer zijn laag. De toepassing is veilig voor de mens en het milieu zoals
bewezen in meer dan honderd onderzoeken. En bovendien wordt met deze toepassing de uitstootvan
CO2 vermeden. De toepassing draagt bij aan duurzaam gebruik van grondstoffen door het gebruik van
gerecycled materiaal maar ook doordat het inÍill als enige materiaal herbruikbaar is na toepassing op
de velden. Bij goede aanleg en beheer van kunstgrasvelden met rubberinfill is de toepassing veilig
voor het milieu omdat er geen schadelijke stoffen in de omgeving terecht komen.
Al in 2005 is door het toenmalige ministerie van VROM vastgesteld dat granulaat afkomstig van
autobanden en dat aan bepaalde ISO-normen voldoet, geen afval is maar een materiaal dat
onderdeel mag zijn van kunstgrasveldconstructies. ln 2007 en 2009 zijn veruolgens
laboratoriumproeven gedaan naar de eventuele verspreiding van het zink dat in de rubberkorrels zit
opgesloten. Hieruit bleek dat dit zink in slechts hele kleine hoeveelheden vrijkomt, Om te voorkomen
dat dit zink ook in de bodem onder de velden terechtkomt, geldt vanaf 2009 de richtlijn dat onder de
velden een adsorptielaag van 40cm zand en lavasteen of een vergelijkbare ondergrond moet worden
aangebracht. Een zevenjarig pr,aktijkonderzoek waarbij velden van 2006 tot 2013 gemonitord zijn op
de uitloging van zink en de adsórptie van de onderlaag, heeft laten zien dat deze onderlaag uitstekend
werkt om het zink op te vangen. Het drainagewater onder de velden bevatte minder zink dan het
regenwater dat op de velden valt en tien keer minder zink dan in Nederland is toegestaan voor
oppervlaktewater om er drinkwater van te maken. Het zinkgehalte in het drainagewater is 500 keer
lager dan de WHO-norm voor drinkwater. De onderlaag, die primair de f unctie heeft om het water van
de velden te draineren, heeft een zodanig adsorptievermogen dat deze meer dan 230 jaar het zink
vasthoudt. De aanleg van de onderlaag is op twee manieren geborgd. Ten eerste valt het gebruik van
rubbergranulaat van autobanden in kunstgras onder de Algemene Zorgplicht in het kader van de Wet
milieubeheer. Ten tweede is het gebruik van een onderlaag van lava en/of zand geborgd in de
sporlvloerenlijst van het NOC.NSF. Om te voorkomen dat rubbergranulaat zich verspreid buiten de
velden zijn gemakkelijke aanbevelingen ten aanzien van 'good housekepping'te volgen, zoals
kantplanken aanleggen, verharding rond de velden en regelmatig vegen.